Кон денешниот Марш за мир

Сфатив дека сум тапа ако мрчам, бидејќи сите денес се будат со пеперутки во стомаците и љубов кон сето човештво и ваквите ко мене се само ширачи на негативна енергија. Тоа ми паѓа малку тешко. Веќе пишував дека сум за живот, а не соживот и дека толеранција е срање ствар и дека војната ни се смешка и мора да реагираме.

Затоа, чувствувам огромна потреба да си кажам шо имам уште пред овој марш (онака, бар за мене, бидејќи кога ќе си ја напишам мислата подобро си ја разбирам).

***

Прво, што се случи за да дојде до ова? Тепачките се случија? Ама тепачки имаше и многу одамна, само да, добро е што конечно се изреагира. Ама зошто се изреагира баш сега?

Второ, се сеќавам на Стоп за полициска бруталност. Се затвораа ФБ-групи, притисоци од сите страни, реакции од јавноста имаше, но беше толку сиромашка поддршката. Поддржувачите од елитата, интелектуалците, професорите, јавните фаци: ако поддржуваа, ќе напишеа по некоја колумна, коментар во медиум и тоа беше тоа.

Трето, маршот е заштитен од МВР.

***

Ок, гледам и позитивни и негативни страни, многу нешта ми се видливи, само, дали сум во право? 

Ете, се радувам, ќе се јави некоја совест кај луѓето. Веќе се јавува, но симпатичноста на настанот ќе повика уште и уште народ. Пропагандава е една од најпозитивните на кои сум наишла последно време, камо да има влијание врз што повеќе млади и стари.  

Кога растев, ја имав и онаа хипи фаза и многу сакав со љубов да спречам омраза. А, луѓе, тоа треба да се чува. На ланските протести најдобар момент ми беше кога седевме пред Влада и високо над главите држевме цвеќиња. Значи вистина беше добро! Само, некако... на големо се сереше да се прибереме дома. И сега, не е во ред ова денес што ќе следи да го доживувам како голем проект (поддржан на сите начини: владините и невладините дадоа зелено светло и кураж да шетаме по улици).

Сета јавност, безгранично се нафати да покаже колку е важно да постоиме такви какви што сме, да се сакаме и почитуваме, да бидеме подобри луѓе, неважно како се викаме и презиваме. Браво за тоа.

Но, негативните страни, ете нема да ги посочувам како што планирав, што знам јас, сепак сум премала.

Но ќе играат егозентризми. Не лажете дека не сте егоцентрици! Секој е таков. И јас и ти што читаш и тој што нема да прочита. Се плашам дека сите тие организатори ќе се изедат меѓу себе кој е поважен и кој прв почна со љубов. Се молам да грешам тука, ама тоа ми иде во главата.

Потоа, ова е ко проект на невладина? За еден проект, сите знаеме, треба амин, пари и се очекува нешто. Даде зелено светло се’ што е владино и невладино и смееме да се шетаме по улици? Абе кај бевте лани?? Сам по сам се м’кневме по дождој, се објаснувавме по дома колку се важни протестите, дека никој нема да не повреди, дека сме искрени, дека сме чесни. Се дом’кнавме до негде. Ете се деси.

Сега Европа се налути што сме нетолерантни едни спрема други тука кај нас, тука во нашата убава, мала, нежна држава. Телевизии, напред со камерите! Денес Европа и светот ќе видат како ние сите живееме сложно и сакаме мир и СОживот.

А од утре Македонија уште ќе плаче од национализам.

Што да направиме потоа?

И шо е со МВР? Еве, ако денес одам со транспарент на кој ќе пишува: Уа за Македонците во МВР што се справуваат со Албанци и за Албанците во МВР кои се справуваат со Македонци, ќе ми го одземат ли транспарентот бидејќи не им е по мерак?

Или Уа за поделеноста и неспособноста на МВР? Или од кога е МВР на страната на граѓаните?

Абе, шо знам јас, може само лупам. Ни мислата не ми тече како што мислев дека ќе протече. Може само требаше да порачам: да не живееме повеќе во паралелни светови со другите верски и етнички заедници во Македонија. Образованието и системот да си го стават прстот на глава. Високата политика да се потчукне малку од скапите бироа по канцелариите и да си ги смири страстите. Родителите да си ги превоспитаат децата, земајки предвид дека не ќотекот по улици, ами родителскиот ќотек е излезен од рајот. Толку.

Мир и љубов, секој ден. Не само по маршови.  

Интернатот "Гоце Делчев"

Денес, како за некој кој пишува, ја водам најтешката војна со зборовите за да успеам да ве убедам да читате до крај и текстот да не остане само прочитан, туку и ве натера да реагирате и да помогнете.

Веднаш ќе се извинам што не сум доволно умешна да прераскажам се’ како што е, бидејќи се’ ми е измешано и не знам од кај да почнам и со што да завршам.

Денониве можеби читавте по весниците за ОУ “Гоце Делчев” во селото Љубанци во Скопје. Всушност, за зградата на интернатот до училиштето и за приказната на малиот Виктор кој е едно од осумте деца кои пет дена во неделата живеат таму. Со дечките од #имајсрце собравме нешто облека и храна и решивме да го посетиме местото и да дадеме онолку колку што имаме.

Додека не го посетивме интернатот, не очекував нешто друго од една лоша зграда, скрпена и прекрпена, со лоши услови за живот и учење во сивите собички и предавални за децата. Очекував дека ќе сретнам осум деца оставени сами на себе, најсигурно згрижени само на хартија таму. Не верувам во институциите, па не можев да си го замислам местото поинаку. Очекував вработените (директорката, наставниците, хигиеничарите, воспитувачите) да ги видам со скиснати лица, како луѓе кои со сила си ја вршат работата и само чекаат да заврши денот.

Се’ уште не можам да си им поверувам на очите и на она што го видов денес. И се плашам дека не умеам да опишам какво место е всушност интернатот и колку ова е едно од најважните нешта што морам да ги запишам и бар за момент да ве одведам таму.

Чекајќи ја директорката Силвана, го разгледавме дворот и школото, поразговаравме со неколку наставнички , воспитувачот и хигиеничарките. Секој од нив не пречека и поздрави со широка насмевка, со лице кое не очекувало посета, како сами да се свесни дека местото е на другата страна од бога и заборавено од сите. Деца трчаа наваму-натаму, гледајќи не од прозорците и процепите на вратите и излегуваа од часови за да не прашаат кои сме, што бараме тука, па пак со трчање се враќаа на предавањето се’ уште ѕвекнати во нас. Наставничките трчаа по децата и ги прибираа внатре и разменувајќи збор-два со нив, ќе кажеа нешто како “прекрасно” и “добредојдовте”. Ниеден од нив не пропушти да не праша дали сакаме да ни сварат кафе додека чекаме; секоја работа можеше да чека за да се примат прво гостите. А ние, со еден гепек облека и два пакети храна, којзнае колку ќе ги израдувавме со многу повеќе?!

Се’ уште чекајќи ја директорката, во дворот на училиштето и интернатот го запознавме Виктор. Вие кои деновиве чувте за интернатот, чувте и за Виктор, бидејќи со неговата животна приказна всушност се раскажа она што имаше да се раскаже и за самото место. Но и несреќата и радоста се едни кога читаш за нив, а сосем други кога ги гледаш во две детски очи – тука пред тебе.

Виктор прво ни ја подаде главата од зад вратата на интернатот, и потоа со широка насмевка се подаде цел. Ни даде рака за здраво како возрасен човек, да се запознаеме. Не се срамеше да ни раскаже што било за него. Има 12 години. Има осум браќа и две сестри. Едната сестра живее во манастир, си оди дома исто како него, само во викендите. Мајка му и татко му се разделени и иако живее со мајка си и браќата, се гледа и со татко му. Тој го тепа.

Лицето на Виктор е изгребано од тепачки и не знам дали од што се тепал со другите деца или од што го тепал татко му. Во телото е мал, мал; и мислиш кога зборува напати ко да расте, напати се смалува уште повеќе. И еднаш има очи на дете, еднаш мислам дека зборувам со некој многу постар од мене. Виктор. Кој има 12 години. И изгребано лице. Насмеано лице.

Ти се допаѓа тука? - го прашуваме. Да, вели и се смее. Таму има топла вода, има кревет само за него, има леб и манџа, има вечера. А учиш, му велиме? И од џебот ги вади таблиците множење и делење. Учам математика, ама мислам дека таблицата никогаш нема да ја научам, претешка е – се смее. Ама цело време гледам во бројките, да не ме праша некој.

Излегоа децата од школото. Се чепкаа со Виктор, се тепаа, онака машки, а детски. Се смееа. Бидејќи е прилично мал, претпоставувам не често ги добива тој тепачките.

Дојде директорката. Не знаеш што да очекуваш од една жена таму, реков – не им верувам на институциите. Но Силвана не прими како да и’ сме први пријатели, не почасти сок и почна да раскажува. Наеднаш зградите повеќе не се распаднато школо и мртов интернат. Жената од никаде не внесе во истата зграда, водејќи не во едно тажно засолниште, во едни капии на кои самата е чувар, жена борец, мајка. Вика, заборавени сме од светот. Интернатот е под надлежност на две министерства, за труд и социјална политика и за образование. Тие, вели, само си ја подаваат топката. Така не игнорираат. Тука (во интернатот) се згрижени осум деца. Денес само Виктор е тука и којзнае кога ќе се вратат другите од дома, бидејќи родителите се проблематични и не лесно им се даваат децата таму. Повеќе би ги пуштале од мали да збираат шишиња по Скопје, отколку да ги пуштат во топла постела на топол леб. Кажува, за секое запишано дете тука следуваат по 4000 денари месечно. Тоа ли се пари за да го нахраниш и стоплиш детето цел месец? А од ноември немаат испратено ништо, доцнат. Еве пет месеци се запишувам по драгстори и маркети за да ги прехранам. Да не се гладни. Понекогаш, ама толку ретко, како еднаш во неколку века, доаѓа некој добар намерник и донира што може. На пример, пред некое време, една жена од Британска бизнис групација, практично го реновира интернатот со тоа што донира нов ламинат, кревети за децата и плакари. Но државата не си ја врши својата работа. И ние и децата се’ уште сме некаде на маргините.

Откако ни го раскажа животот на Виктор, всушност она што и сам си го кажа за себе, Силвана ја раскажа една од најтажните приказни, нешто што се случило таму пред две години. Во интернатот имало две сестрички на возраст од седум и осум години. Мирни, тивки и повлечени, живееле со татко им, мајката ги оставила. Силувана од мажот и користена како стока за размена за шише ракија, го напуштила домот и ги оставила двете девојчиња со тој страшен човек. Директорката вели – со мене секогаш беше фин. Кој да ти знаел каков монструм се крие во него? Вели, еден ден ми се јави едната воспитувачка. Ги чула девојчињата како си зборуваат нешто. Шепотат нешто страшно, најстрашно. Кажуваат како татко им... како некаде нешто ставал. И не знам каде да барам сега зборови за да ја опишам грозоморноста на ова, а да не дотурам масло на огнот? Двете девојчиња, две уништени животи, брутално силувани од сопственот татко и некој негов пријател. Не еднаш, не два пати. Многу пати, секаде и секако како што се може! Луѓе, знаете колкава е карлицата на едно седум годишно девојче?? Знаете колкава е душата? Господе, кога бев дете, па и ден-денес, татко ми и мајка ми ми беа бегство од сета злоба на светот. Рака не кренале на мене, ме чувале ко најскапо нешто. И како да влезам во една детска глава и да сфатам како може оној кој те создал да те уништува така, оној кој треба да е штити и да ти го чува грбот до самиот крај да те повреди на таков начин? Директорката реагирала одма. Го уапсиле човекот, го осудиле на петнаесет години. На пријателот помалку. И двајцата ќе излезат предвреме. А додека се случувало апсењето и судењето, двете девојчиња биле испитувани на најнечовечен начин. Социјалната работничка (читај: жена) ги испрашувала како да испрашува четириесетгодишна жена од зад МТВ. Кој ли ќе ги заштити? Ги однеле во домот “11 Октомври”, оттаму ги посвоиле две семејства. Згрижени се.

А сепак, како ли ќе растат? Обележани од светот, обележани по душите, едно седумгодишно и едно осумгодишно девојченце, две сестрички силувани од двајца мажи, едниот – нивниот роден татко, треба да преживеат во овој свет.

Да, влеговме во една обична зграда, наречена инртернат. Наеднаш некако се најдовме во парче откинато од светот, фрлено тука за да ги заштити тие деца.  Влеговме во нешто што за нив се нарекува дом и ја има истата смисла како нашите домови. А не е како нашите домови.

Знам, знам колку тешко се преживува денес. Милион давачки, неплатени сметки, задоцнети плати. Но еве, јас и моите другари со кои денес бев таму, ве молам како луѓе од крв, месо и душа. Искористете ја моќта што ја имате. А имате моќ, имате можност да дадете по нешто. Дали тоа ќе биде храна, дали училишен прибор, дали облека, дали можност да се реагира преку институции,

Направете нешто.

Ете, ги молам луѓето, институциите и прв пат во животов ја молам државата. Регирајте! Да помогнеме, да притиснеме, да направиме нешто. Јас, која се лутам и некогаш ми доаѓа агресивно да делувам на неправди, денес ве молам најнајискрено ве молам да направиме нешто. Нема да го промениме светот. Ама можеби ќе промениме неколку животи, макар и за еден ден.

Бидејќи додека Виктор ни го покажуваше интернатот, собите внатре, додека не шеташе низ селото, го видов детството од друг агол. И никогаш не сум се чувствувала понемоќно и побеспомошно. Виктор се смееше. Зборуваше за брат му. Вели, ме тепа, ама не вистински. Ме тепа за да ме направи појак, да не плачам и да не се плашам. Сакам да пораснам и да сум јак ко него и ко Херкулес. Да пораснам и да сум јак.

А јас сакам да сум јака ко Виктор.

Толеранција, соживот и живот.

Толеранција. Не толерирам никој и ништо.

Толеранција е лоша жена која те поздравува со језива широка насмевка на улица и едноставно знаеш дека нешто лошо ќе излезе од таа уста истиот ден.

Не барам толеранција.

Тука кај нас, имаш “добар ден” или “иди у курац” на неколку различни јазици.

Првото е живот, второто соживот. Ебем ти и религија и партија. Не држело ли некогаш нешто што не бира ни по возраст или пол, ни јазик, ни поп и оџа?

Ко да се сеќавам на нешто такво. Некогаш се викаше Струга. Бев родена и добар дел од детството поминав таму. Нешто имаа луѓето тогаш, за што не постои име, не постои облик или боја или вкус. Нешто што потсетува на мир и... пак ми доаѓа живот да речам.

И таму, можеби реката беше премногу брза, па ги однесе сите надежи со себе. Тоа го памети мајка ми, баба ми и дедо ми, ете, паметам и јас. Светот изгледа не знае.

Денес, толку години после моето детство, читам за некакви палки и ножеви со кои си играат децата. Читам за ѓаури, шиптари, големи македонии и албании, читам како секој би ја ебел туѓата мајка зашто носи шамија или зашто има темна кожа. Јас не бев научена така!

Само да се видите посрани националисти од страна, одвратни и сиви, наоружани со омраза и гнев, гладни за крв, гладни за болка. Се мавате в гради колку си ја сакате државата, колку е Македонија на Македонците, полни сте со античка мизерија, со скиснати г’зови залепени за троседите, се труете со етничка и верска омраза, а околу вас се распаѓаат домови, училишта, болници, фабрики, фамилии, се распаѓаат животи. Се колнете во ебената чиста Македонија, а таа распадната гние од вас самите. Излегувате на улица со стиснати тупаници за тепачка, а некој во црна вратоврска од над вас ви краде од залакот. И ви се смее! Се нарекувате патриоти. А патриотизам е една жена, полумртва од силување во сите дупки. И наместо родољубие, роди хаце омраза кон се’ поразлично. 

Како така, дуќаните, жените, маалата се или “наши” или “ваши”? Како ли децата веќе не се деца? Со истите гребаници по колениците и истите џумки на главите, ко јас некогаш, но не од детска игра, не од наивните детски игри.

Деца се, ќе речеш, па аљкни им по еден шамар да знаат кај им е местото. Или дома си ги воспитувате така? Дома ли ги учите да убиваат?

Струга, водата уште тече. Дрим знае што носи со себе. Ако некогаш в зори се најдеш на устие, или на камењата над реката, може ќе чуеш милион зборови што нема да ги разбереш, измешани гласови на луѓе, грохотни смеи или болни плачови. Ќе испарува од реката се’ и повторно ќе паѓа истиот дожд над струшките куќи, и можеби некој некогаш ќе потчуе нешто или ќе си го препознае стариот пријател по гласот, а може и ќе е глув на тие повици на минатото и дента нема да излезе од дома на дождот.

Што се случи со нас?

Приказните се раскажуваат за да биде чуен гласот на времето. За да ја разбудат душата, да го разбудат умот. Одбивам веќе да ги слушам приказните за разликите и проблемите кои ги носат. Измислени говна.

Измислен систем. Орален патриотизам. Измислен патриотизам.

Посебноста на еден народ, нели е во неговиот јазик, усното и писменото творештво, обичаите, изгледот на градовите што низ вековите ги градел? Учиме за нашите достигнувања, за туѓите, учиме да градиме подобри светови и начини за да го исправаме лошото и чуваме доброто. Од ситна ѕвездена прашина станавме луѓе, творци на нови светови. Требаше да ги чуваме богатствата на минатото. Што направивме?! Паднавме од најстрашното оружје, не ножот, не пушките или нуклеарните бомби, туку од приказните на авторитетите со нивните високи политики. Станавме марионети на најстрашниот порок, најстрашната болест – национализмот. Убиј го различниот. Убиј го зашто не е ко тебе. Не зборува на твојот јазик – ќе ти го украде гласот. Ја нема твојата боја на кожа – ќе ти ја одере кожата. Не пее иста песна – ќе ти го искине грлото.

Дали воопшто се сеќавам на среќен свет? Можеби беше дел од секунда, можеби и никогаш не припаѓав таму и се’ беше само идеја во мојата глава. Но идејата е мојата земја и моите луѓе од кои учам, им се восхитувам, им раскажувам која бев и која сакам да бидам. А види, живеам во свет во кој секој момент чекам војната да излезе од градскиот автобус и да не голтне сите. Можеби уште повеќе и сигурно уште пострашно, живеам во свет во кој војната е заклучена во автобусите и ни се смешка од прозорците – “ќе излезам сега, не (се смее), ќе излезам на наредната станица”.

Ете ти ја посраната војна. Кон тебе со едната нога.

За д факин Осми Март

Еден осми март, 1857 година во Америка, се собрале жените работнички и излегле на улиците на Њујорк, изреволтирани од неподносливите услови за работа и мизерните плати. Е, сега, замисли да си на тие улици, помеѓу сите тие бесни жени кои си ги бараат правата во текстилните фабрики каде што работат ден и ноќ за да си ги издруваат семејствата. Не барале црвена ружа и парфемче, туку ПРАВА! И не застанале тука. На 8 март 1908 година се случил најмасовниот протест во Њујорк, кога на улиците излегле 15.000 жени, за наредната година, на 28 февруари, Социјалистичката партија на Америка да донесе декларација за да се одбележува денот на жената.

Следува првата меѓународна женска конференција во Копенхаген (1910 година), кога Клара Цеткин издејствува да се востанови Меѓународниот ден на жената.

Денес, овој ден е државен празник само во малку земји во кои некогаш владеел социјалистичкиот режим. Нашата земја е една од ретките во кои се празнува, но без политички конотации. Онака, симболично.  

Ова, бидејќи во нашата земја ни маж ни жена не се пизди на мизеријата, експлоатацијата, дискриминацијата, болеста на апатичноста и невреднувањето на трудот.

Каде живееме, како живееме – тоа е производ на нашите барања и нашите потреби. Јас не сум некоја феминистка, воопшто. Јас само се восхитувам на хардкорот по улиците кога некој знае што заслужува и што бара. Кога некој знае зошто живее. Јес да е расцветана оваа држава. Ружа ваму – ружа таму. Очигледно цвеќето е доволно. Земи го, понервирај се што е осми, а платата веќе цела недела нема абер од стигнување.

Среќен факин Осми Март.