Pages

Monday 12 March 2012

Интернатот "Гоце Делчев"


Денес, како за некој кој пишува, ја водам најтешката војна со зборовите за да успеам да ве убедам да читате до крај и текстот да не остане само прочитан, туку и ве натера да реагирате и да помогнете.
Веднаш ќе се извинам што не сум доволно умешна да прераскажам се како што е, бидејќи се ми е измешано и не знам од кај да почнам и со што да завршам.

Денониве можеби читавте по весниците за ОУ Гоце Делчев во селото Љубанци во Скопје. Всушност, за зградата на интернатот до училиштето и за приказната на малиот Виктор кој е едно од осумте деца кои пет дена во неделата живеат таму. Со дечките од #имајсрце собравме нешто облека и храна и решивме да го посетиме местото и да дадеме онолку колку што имаме.

Додека не го посетивме интернатот, не очекував нешто друго од една лоша зграда, скрпена и прекрпена, со лоши услови за живот и учење во сивите собички и предавални за децата. Очекував дека ќе сретнам осум деца оставени сами на себе, најсигурно згрижени само на хартија таму. Не верувам во институциите, па не можев да си го замислам местото поинаку. Очекував вработените (директорката, наставниците, хигиеничарите, воспитувачите) да ги видам со скиснати лица, како луѓе кои со сила си ја вршат работата и само чекаат да заврши денот.
Се уште не можам да си им поверувам на очите и на она што го видов денес. И се плашам дека не умеам да опишам какво место е всушност интернатот и колку ова е едно од најважните нешта што морам да ги запишам и бар за момент да ве одведам таму.

Чекајќи ја директорката Силвана, го разгледавме дворот и школото, поразговаравме со неколку наставнички , воспитувачот и хигиеничарките. Секој од нив не пречека и поздрави со широка насмевка, со лице кое не очекувало посета, како сами да се свесни дека местото е на другата страна од бога и заборавено од сите. Деца трчаа наваму-натаму, гледајќи не од прозорците и процепите на вратите и излегуваа од часови за да не прашаат кои сме, што бараме тука, па пак со трчање се враќаа на предавањето се уште ѕвекнати во нас. Наставничките трчаа по децата и ги прибираа внатре и разменувајќи збор-два со нив, ќе кажеа нешто како “прекрасно” и “добредојдовте”. Ниеден од нив не пропушти да не праша дали сакаме да ни сварат кафе додека чекаме; секоја работа можеше да чека за да се примат прво гостите. А ние, со еден гепек облека и два пакети храна, којзнае колку ќе ги израдувавме со многу повеќе?!

Се’ уште чекајќи ја директорката, во дворот на училиштето и интернатот го запознавме Виктор. Вие кои деновиве чувте за интернатот, чувте и за Виктор, бидејќи со неговата животна приказна всушност се раскажа она што имаше да се раскаже и за самото место. Но и несреќата и радоста се едни кога читаш за нив, а сосем други кога ги гледаш во две детски очи – тука пред тебе.
Виктор прво ни ја подаде главата од зад вратата на интернатот, и потоа со широка насмевка се подаде цел. Ни даде рака за здраво како возрасен човек, да се запознаеме. Не се срамеше да ни раскаже што било за него. Има 12 години. Има осум браќа и две сестри. Едната сестра живее во манастир, си оди дома исто како него, само во викендите. Мајка му и татко му се разделени и иако живее со мајка си и браќата, се гледа и со татко му. Тој го тепа.
Лицето на Виктор е изгребано од тепачки и не знам дали од што се тепал со другите деца или од што го тепал татко му. Во телото е мал, мал; и мислиш кога зборува напати ко да расте, напати се смалува уште повеќе. И еднаш има очи на дете, еднаш мислам дека зборувам со некој многу постар од мене. Виктор. Кој има 12 години. И изгребано лице. Насмеано лице.

Ти се допаѓа тука? - го прашуваме. Да, вели и се смее. Таму има топла вода, има кревет само за него, има леб и манџа, има вечера. А учиш, му велиме? И од џебот ги вади таблиците множење и делење. Учам математика, ама мислам дека таблицата никогаш нема да ја научам, претешка е – се смее. Ама цело време гледам во бројките, да не ме праша некој.
Излегоа децата од школото. Се чепкаа со Виктор, се тепаа, онака машки, а детски. Се смееа. Бидејќи е прилично мал, претпоставувам не често ги добива тој тепачките.

Дојде директорката. Не знаеш што да очекуваш од една жена таму, реков – не им верувам на институциите. Но Силвана не прими како да и’ сме први пријатели, не почасти сок и почна да раскажува. Наеднаш зградите повеќе не се распаднато школо и мртов интернат. Жената од никаде не внесе во истата зграда, водејќи не во едно тажно засолниште, во едни капии на кои самата е чувар, жена борец, мајка. Вика, заборавени сме од светот. Интернатот е под надлежност на две министерства, за труд и социјална политика и за образование. Тие, вели, само си ја подаваат топката. Така не игнорираат. Тука (во интернатот) се згрижени осум деца. Денес само Виктор е тука и којзнае кога ќе се вратат другите од дома, бидејќи родителите се проблематични и не лесно им се даваат децата таму. Повеќе би ги пуштале од мали да збираат шишиња по Скопје, отколку да ги пуштат во топла постела на топол леб. Кажува, за секое запишано дете тука следуваат по 4000 денари месечно. Тоа ли се пари за да го нахраниш и стоплиш детето цел месец? А од ноември немаат испратено ништо, доцнат. Еве пет месеци се запишувам по драгстори и маркети за да ги прехранам. Да не се гладни. Понекогаш, ама толку ретко, како еднаш во неколку века, доаѓа некој добар намерник и донира што може. На пример, пред некое време, една жена од Британска бизнис групација, практично го реновира интернатот со тоа што донира нов ламинат, кревети за децата и плакари. Но државата не си ја врши својата работа. И ние и децата се’ уште сме некаде на маргините.

Откако ни го раскажа животот на Виктор, всушност она што и сам си го кажа за себе, Силвана ја раскажа една од најтажните приказни, нешто што се случило таму пред две години. Во интернатот имало две сестрички на возраст од седум и осум години. Мирни, тивки и повлечени, живееле со татко им, мајката ги оставила. Силувана од мажот и користена како стока за размена за шише ракија, го напуштила домот и ги оставила двете девојчиња со тој страшен човек. Директорката вели – со мене секогаш беше фин. Кој да ти знаел каков монструм се крие во него? Вели, еден ден ми се јави едната воспитувачка. Ги чула девојчињата како си зборуваат нешто. Шепотат нешто страшно, најстрашно. Кажуваат како татко им... како некаде нешто ставал. И не знам каде да барам сега зборови за да ја опишам грозоморноста на ова, а да не дотурам масло на огнот? Двете девојчиња, две уништени животи, брутално силувани од сопственот татко и некој негов пријател. Не еднаш, не два пати. Многу пати, секаде и секако како што се може! Луѓе, знаете колкава е карлицата на едно седум годишно девојче?? Знаете колкава е душата? Господе, кога бев дете, па и ден-денес, татко ми и мајка ми ми беа бегство од сета злоба на светот. Рака не кренале на мене, ме чувале ко најскапо нешто. И како да влезам во една детска глава и да сфатам како може оној кој те создал да те уништува така, оној кој треба да е штити и да ти го чува грбот до самиот крај да те повреди на таков начин? Директорката реагирала одма. Го уапсиле човекот, го осудиле на петнаесет години. На пријателот помалку. И двајцата ќе излезат предвреме. А додека се случувало апсењето и судењето, двете девојчиња биле испитувани на најнечовечен начин. Социјалната работничка (читај: жена) ги испрашувала како да испрашува четириесетгодишна жена од зад МТВ. Кој ли ќе ги заштити? Ги однеле во домот “11 Октомври”, оттаму ги посвоиле две семејства. Згрижени се.
А сепак, како ли ќе растат? Обележани од светот, обележани по душите, едно седумгодишно и едно осумгодишно девојченце, две сестрички силувани од двајца мажи, едниот – нивниот роден татко, треба да преживеат во овој свет.

Да, влеговме во една обична зграда, наречена инртернат. Наеднаш некако се најдовме во парче откинато од светот, фрлено тука за да ги заштити тие деца.  Влеговме во нешто што за нив се нарекува дом и ја има истата смисла како нашите домови. А не е како нашите домови.

Знам, знам колку тешко се преживува денес. Милион давачки, неплатени сметки, задоцнети плати. Но еве, јас и моите другари со кои денес бев таму, ве молам како луѓе од крв, месо и душа. Искористете ја моќта што ја имате. А имате моќ, имате можност да дадете по нешто. Дали тоа ќе биде храна, дали училишен прибор, дали облека, дали можност да се реагира преку институции,
Направете нешто.
Ете, ги молам луѓето, институциите и прв пат во животов ја молам државата. Регирајте! Да помогнеме, да притиснеме, да направиме нешто. Јас, која се лутам и некогаш ми доаѓа агресивно да делувам на неправди, денес ве молам најнајискрено ве молам да направиме нешто. Нема да го промениме светот. Ама можеби ќе промениме неколку животи, макар и за еден ден.
Бидејќи додека Виктор ни го покажуваше интернатот, собите внатре, додека не шеташе низ селото, го видов детството од друг агол. И никогаш не сум се чувствувала понемоќно и побеспомошно. Виктор се смееше. Зборуваше за брат му. Вели, ме тепа, ама не вистински. Ме тепа за да ме направи појак, да не плачам и да не се плашам. Сакам да пораснам и да сум јак ко него и ко Херкулес. Да пораснам и да сум јак.
А јас сакам да сум јака ко Виктор.


6 comments:

  1. te molam iskontaktiraj me na 075 478 134

    ReplyDelete
  2. Доколку можеш, одговори овде за да ни помогнеш да организираме акција: https://www.facebook.com/groups/177167712364342/

    ReplyDelete
  3. Како би можело да се испрати облека од Битола?

    ReplyDelete
  4. Здраво. Јас сум Филип Нацоски, новинар од Тринити плус продукција - продукцијата на Снежана Лупевска. Заинтересиран сум за приказнава, може ли да стапам во контакт со авторот на текстов.

    ReplyDelete